W znienawidzonym mundurze. Losy Polaków przymusowo wcielonych do wojska niemieckiego w okresie II wojny światowej
Dlaczego wcielano
Wcielenia 1940-1945
Wcielenia w liczbach
Czy wcielano do Waffen-SS?
Polacy obywatele III Rzeszy
W Polskich Siłach Zbrojnych
Pozostałe artykuły

Archiwa - gdzie szukać?


Mimo upływu ponad 60 lat od zakończenia II wojny światowej wciąż możliwe jest odszukanie wielu danych na temat walczących w niej żołnierzy. Dostęp do takich danych istnieje dzięki różnym archiwom, w których przechowywane są dokumenty z lat 1939-1945. W poszukiwaniach dotyczących losów przymusowo wcielonych do wojska niemieckiego krewnych niezastąpiony jest niemiecki Bundesarchiv - Abteilung Personenbezogene Auskünfte (Bundesarchiv Abt. PA), czyli Archiwum Federalne - Wydział Informacji Osobowych.

Instytucja ta przechowuje i udostępnia dane żołnierzy nie tylko Wehrmachtu, lecz także innych formacji (m.in. RAD, Waffen-SS). Wszelkiego rodzaju kontakty z Bundesarchiv utrzymywane są wyłącznie w języku niemieckim. Adres, telefon i strona internetowa:



Bundesarchiv
Abteilung PA
Am Borsigturm 130
13507 Berlin
Deutschland - Niemcy
tel.: (+49) 3018 7770 1158

strona internetowa
e-mail


Aby uzyskać jakiekolwiek dane z Bundesarchiv należy najpierw pobrać, wydrukować, wypełnić i zeskanować dwa formularze. Są to: "Benutzungsantrag" ("Wniosek o użycie") oraz "Auftrag für eine personenbezogene Recherche zu Unterlagen des Bundesarchivs über Militärangehörige" ("Wniosek o poszukiwania dokumentów osobowych wojskowych z Archiwum Federalnego"). Oba druki należy zeskanować, a następnie wysłać go e-mailem na podany na stronie adres (możliwe jest także wysłanie tradycyjnym listem).

Pola formularza dotyczą osoby wypełniającej formularz, osoby o której pragniemy się dowiedzieć, maksymalnej kwoty, jaką zgadzamy się zapłacić za usługę archiwalną oraz stopnia pokrewieństwa. Po wysłaniu formularza jest on weryfikowany, a następnie wysyłane jest pismo z prośbą o przesłanie dodatkowych dokumentów (np. potwierdzenie pokrewieństwa, pisemna zgoda samego weterana lub jego rodziny na ubieganie się o dane etc.). Wymagane dokumenty należy przesłać na adres Bundesarchiv. O ile niemiecki urząd nie będzie miał dodatkowych zastrzeżeń, po kilku miesiącach można spodziewać się odpowiedzi wraz z rachunkiem do uregulowania - opłata pobierana jest w euro, jedyną akceptowaną formą jest przelew na niemieckie konto bankowe.

Godna uwagi jest także internetowa baza danych Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi (Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge):



Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V.
Bundesgeschäftsstelle
Werner-Hilpert-Straße 2
D 34112 Kassel
Deutschland - Niemcy
tel.: (+49) 180 570 09 99

strona internetowa


Zawiera informacje na temat ponad 4,75 mln żołnierzy niemieckiej armii zabitych w I i II wojnie światowej, którzy posiadają znane miejsca pochówku. Aby z niej skorzystać niezbędne jest wypełnienie formularza poszukiwań. O ile jeszcze parę lat temu formularz był dostępny tylko w obcych językach, a przed jego wypełnieniem trzeba się było zarejestrować, o tyle obecnie formularz jest dostępny w języku polskim i bardzo intuicyjny. By wyszukać informacje należy wypełnić przynajmniej jedną z czterech rubryk: nazwisko, imię, datę urodzenia, datę śmierci/zaginięcia lub miejsce urodzenia. Daty należy podawać ją w formacie: TT-MM-JJJJ - gdzie "TT" to wyrażony cyframi arabskimi dzień (od niemieckiego "Tag"), "MM" miesiąc ("Monat"), a "JJJJ" - rok ("Jahr"). W wypadku nazwisk polskich nie należy podawać znaków diakrytycznych, tzn. ą, ę, ź, ś, ć etc., lecz ich odpowiedniki bez "kreseczek" i "ogonków" (a, e, z, s, c etc.). Możliwe jest także szukanie żołnierzy urodzonych w konkretnym miejscu - wystarczy wypełnić w takim wypadku jedynie rubrykę dotyczącą miejsca urodzenia (nazwy podawane muszą być w języku niemieckim - czyli np. nie "Toruń", lecz "Thorn").

Po wypełnieniu pól należy kliknąć przycisk "Szukaj". Jeśli wyników wyszukiwania jest więcej niż 10, należy przewijać kolejne strony z wynikami. Po kliknięciu na podkreślone nazwisko poległego żołnierza wyświetli się osobna strona, z następującymi danymi: nazwisko, imię, stopień wojskowy, data urodzenia, miejsce urodzenia, data śmierci/zaginięcia oraz miejsce śmierci/zaginięcia. W bazie jest bardzo dużo luk - np. znane jest miejsce i data śmierci, ale brakuje daty urodzenia. Czasem znane jest tylko nazwisko poległego, rok jego śmierci i miejsce pochówku. Często (szczególnie w wypadku Polaków) przeinaczone są imiona (np. "Zdzesdow" zamiast "Zdzisław") i nazwiska, co uniemożliwia znalezienie konkretnej osoby pod jej zapisanymi poprawnie personaliami. W takim wypadku warto spróbować wpisać w pole "Nachname" jedynie trzy pierwsze litery nazwiska i wówczas rozpocząć szukanie, przeglądając po kolei wszystkie znalezione nazwiska.

Na stronie Volksbundu jest sporo innych materiałów dotyczących cmentarzy, na których spoczywają zabici żołnierze armii niemieckiej. Strona jest niestety w większości w języku niemieckim, toteż podczas jej przeglądania warto mieć przy sobie kogoś znającego ten język (o ile oczywiście sami go nie znamy).

Ponieważ bardzo wielu byłych wehrmachtowców - czy to wziętych do niewoli, czy to dezerterów - zgłosiło chęć wstąpienia do Wojska Polskiego i zostało wcielonych do różnych jednostek polskich, przydatny może się okazać kontakt z brytyjskim Ministerstwem Obrony (Ministry of Defence), które przechowuje akta personalne polskich żołnierzy, lotników i marynarzy służących w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. O kopie akt zmarłych żołnierzy wnioskuje się za pośrednictwem strony internetowej, do której link podano poniżej. Za udostępnienie nie jest pobierana opłata, jednak dostęp obwarowany jest pewnymi obostrzeniami, które są dokładnie wyjaśnione na stronie internetowej ministerstwa.



Ministry of Defence
APC Disclosures 5 (Polish)
Building 1 (Ops), RAF Northolt, West End Road
Ruislip, Middlesex HA4 6NG
Wielka Brytania - United Kingdom
tel.: (+44) 208 833 8603
strona internetowa



Wojciech Zmyślony


Źródła:

  • informacje własne
Biogramy wcielonych
Relacje i wspomnienia
Album fotografii
Archiwa - gdzie szukać?
Literatura tematu
Polecane linki
Podziękowania
Strona główna
Ostatnio dodane
Księga gości



W znienawidzonym mundurze. Losy Polaków przymusowo wcielonych do wojska niemieckiego w okresie II wojny światowej